GERÇEK AŞK
Makoto Shinkai’ın, ‘S’ üçlemesi dediğim
serisinin orta halkası olan ‘Adınız’ yahut genel tabiri ile ‘Senin Adın - Kimi
no Na wa - 君 の 名 は。’Saniyede Beş Santimetre’nin, ‘ilk aşk’ temi ile
başlayan sevi serüveni, ilk hikâyenin yarım kaldığı seviye, en hassas dönem,
ilkgençlik evresinde sürüyor. Senin Adın, Shinkai’ın ikinci uzun metraj
animesi. Ancak bu kez arka anlatı çok daha gerçekçi çeşitliliğe sahip.
Uygarlaşma ile ıraklaşılan ananelerin, her kültürde olduğu üzere kırsal
kesimlerde sürdürülegelse de, kültürel başkalaşmadan nasiplendiğini eğretileyen
anlatı, odağına geçici tutku olmayan, somut birleşmeğe ermeyen sezgisel aşkı koyuyor.
Shinkai, filmin adını, bir Japon şiiri dizesinden
esinlenmiş, hikâye için ilham kaynağını, Shūzō Oshimi'nin Inside Mari, Ranma ½,
Heian dönemi romanı Torikaebaya Monogatari olarak belirtmiş. Anlatının ana mekânlarından,
Itomori kasabası tamamen kurgusal olsa da, yerleşke tasarımı için kimi gerçek mekânları
esas almakla, hidrojen bombasının Japon toplumunda açtığı derin yaranın
simgesel karşılığı, kasabaya düşen gök taşının oluşturduğu muazzam çukurda
görülebilir. Gök taşı düşüncesi, eş zamanda 2011'de, Japonya’da yaşanan ‘Büyük
Doğu Depremi’ fikrinden ilham alan bir simgesel felâkettir. Hikâyenin başkişileri
genç nesil üyeleri, Taki Tachibana ile Mitsuha Miyamizu’nun hiç karşılaşmasalar
da, farklı zamanlarda aynı ülkede zamana karşı varoluş mücadeleleri, Japon
toplumunun her felâket ardılı, tek elden son sürat kalkınma-endüstrileşme
uğraşını naif bir duygu ile betimliyor…
Japonya’nın Gifu bölgesinde, Hida sıradağları
ile çevrili Itomori Kasabası, Tokyo’nun birbirinden yüksek metal, cam harmanı
dokusundan çok ayrıksı, yirmi birinci yüzyılda yemyeşil yükseltileri, ağaçlar
içinde evleri ve az sayıda topluluğu ile tabiatın bağrında bir yuvadır. Ama kent
kültürü tatmak isteyen her alelade kız gibi Mitsuha Miyamizu için bunlar
yetersizdir. Üstelik koca kusurdur. Zira kendisi, kasabalarında bir kafe
olmayışından yakınır. Anneannesi ve kapı çalma âcizi küçük kız kardeşi ile
yaşayan Liseli kızımız, böyle bir yerde ananelerle yaşam sürmektense, Tokyo’lu
yakışıklı bir oğlan olmağı yeğliyor. Geleneksel bir etkinliği icra ettiği o
gece yarısı dilediği bu arzusu bir sabah uyandığında gerçekleşiyor ve Tokyo’da
şirin bir oğlan olarak gözlerini açıyor…
Tokyo'da, babasıyla orta karar bir dairede
yaşayan lise öğrencisi Taki Tachibana hâliyle uyanan Mitsuha, açıklanamaz
biçimde tanımadığı birinin, üstelik bir liseli erkeğin bedenine girmiştir.
Anatomik ayrıma karşın yeni tuhaf yaşamına uyum sağlamağa uğraşır… Diğer yanda,
Mitsuha’nın bedenine giren kişi ise, Taki Tachibana’dır. Kızın bedeni artık
denetiminde olduğundan, göğüslerini yoklar. Ayna kaşrısın da çıplak vücudunu inceler.
Kapı çalma bilmeyen fallik döneminde kız kardeşi Yotsuha Miyamizu’nun, ergen
öncesi pervasızlığına maruz kalır. Farkında olmadan birbirlerinin çevrelerinde
ve özel yaşamlarında konumlarına müdahalede bulunurlar. İkili ilkin bütün
bunların bir düş olduğunu düşünür. Ancak birbirlerinin kişisel gereçlerine,
akıllı telefonlarına ve ön kollarına bıraktıkları, yazdıkları yazılarla, birbirleriyle
iletişim kurabileceklerini anlarlar. Taki'nin vücudunda Mitsuha, Taki'nin
çalıştığı restoranın işletmecisi Miki Okudera ile bir randevu ayarlarken, Taki
ise, Mitsuha'nın vücudunda, Mitsuha'nın okulda, kendi hâlinde sessiz kızken,
çok konuşulan güzide birine dönüşmesine sebep olur.
Bir gün, Mitsuha bedeninde Taki, Mitsuha'nın
büyükannesi Hitoha ve kız kardeşi Yotsuha ile kız kardeşlerin film başında icra
ettikleri dinî törende yaptıkları alkol kuchikamizake'yi, kasaba dışında Hida Dağı
doruğunda bulunan bir Şinto tapınağında, adak olarak bırakmak üzere yola
koyulurlar. Dağı tırmanırken, dar yollardan geçerler. Bir süre sonra,
büyükannenin dizleri yorulur. Mitsuha, onu sırtına alıp, yol boyu taşır. Bu
tapınakta, insana ve zamana hükmettiği düşünülen köy koruyucu tanrısının ruhu
yaşamaktadır.
Kendi bedeninde uyanan Taki, Mitsuha’nın, kendi
bedenindeyken ayarladığı randevu ile Miki randevusuna gider. Başta bun çok
arzulayan Taki, bilmediği sebeple bundan emine değildir. Telefonla Mitsuha'ya
ulaşmağa uğraşsa da, bunu başaramaz; vücut değiştirmenin bittiğini ayrımsar.
Miki, Taki’nin kendisinden hoşlanmadığını anlar ve bunu olgunlukla karşılar…
Taki Mitsuha’yı bulmak üzere Hida’ya doğru
trenle yola koyulmak üzere istasyona gelince, sınıf arkadaşı Tsukasa ve Miki’yi
orda görür. Beraber trenle, Hida'ya seyahat ederler.
Ancak Taki, gitmesi gereken Itomori Kasabası
adını bilmemektedir. Bunun yerine anılarında beliren bir manzarayı resmettiği
eskize bakar. Bir kasabada mola verdiklerinde, yemek yedikleri restoran sahibi,
kasabanın kara kalem çizimini görünce, oranın Itomori olduğunu belirtir. Taki
coşkulanır. Ancak adam, oranın üç yıl evvel Tiamat adlı göktaşının çarpması
sonucu beş yüz sakini ile birlikte yok olduğunu anlatır. Onları, çarpma sonucu
oluşan çok enli ve derin çukurun bulunduğu bölgeye götürür. Kasaba harabelerine
bakınan Taki birden telefonuna bakar ve o mesajların sırayla yok olduklarını
gözlemler. Mitsuha’ya dair anılar silinmektedir. Taki, ölüm kayıtlarında Mitsuha
adını bulur. Motele dönerler. Ertesi sabah erkenden oradan ayrılan Taki, Miki
ve Tsukasa’ya, işinin uzadığını, Tokyo’ya dönmeleri gerektiğini belirten not
bırakmıştır…
Taki, bir biçimde Mitsuha ile yeniden bağlantı
kurmayı, onu, gök taşına karşı uyarmayı umarak tapınağa gider. Tapınakta, Taki,
Mitsuha'nın üç sene evvel bıraktığı kuchikamizake'ini içer. O ân gözleri
önünde, Mitsuha'nın tüm mazisini içeren bir seyirlik belirir. Mitsuha ile üç
yıl önce Tokyo'ya, onu bulmak üzere gelmiş. Taki, o zaman trende
karşılaştıklarını anımsar. Ancak Taki, vücut değiştirme kendi zamanında(üç
sene sonra) gerçekleşmediğinden,
onu tanıyamaz. Mitsuha, trenden ayrılmadan evvel, bileğine iyi şans tılsımı
olarak taktığı kızıl saç kurdelesini uzatır. Taki, kurdelenin öte ucunu yakalar
ve zamanları birleşir…
Taki, festival sabahı Mitsuha'nın evinde
uyanır. Büyükannesi, ona beden değiştirme yetisinin, tapınağın bakıcısı olan
ailesinden nesilden nesile devrolunduğunu anlatır…
Taki, Mitsuha'nın arkadaşları Tessie ve
Sayaka'yı, elektrik trafo merkezini devre dışı bırakmaları ve belediye
anonsundan bir acil durum uyarısı yayınlayarak, kasaba halkını Itomori'yi
boşaltmağa ikna etmeleri hususunda bilinçlendirir. O esna Taki, Mitsuha'nın
henüz vücudunda olduğunu düşünerek, tapınağa gider.
Gün batımı ânında dağın doruğunda, Mitsuha,
Taki2nin bedeninden ayrılır. Birbirlerini hissederler. Ancak farklı zamanlarda
olduklarından, birbirlerini göremezler. Güneş yitip, alacakaranlık baş gösterince,
kendi bedenlerine dönerler. O ân birbirlerini görürler. Taki, Mitsuha'nın
kurdelesini geri verdikten sonra, birbirlerini anımsamaları için isimlerini,
birbirleri avuçlarına yazmağa uğraşırlar. Mitsuha, onunkini yazmadan evvel
alacakaranlık çöker ve kendi zamanlarına dönerler.
Tahliye niyeti başarısız olmuştur. Durumu
ayıkan belediye başkanı, kızı Mitsuha’nın arkadaşlarını suçüstü yakalatır.
Mitsuha buna delilenir. Itomori belediye binasını basar ve başkan babası
Toshiki'yi, herkesi tahliye etmesi için ikna etmeğe uğraşır. Ama adam oralı olmaz…
Mitsuha, Taki ile anılarının yittiğini ayrımsar. Taki’nin, koluna, kendi adı
yerine ‘Seni seviyorum’ yazdığını görür. Gök taşı parçaları, Dünya'ya düşmeğe
başlar. Itomori'yi yok eder. Tüm kasaba yerle bir olur… Taki, üç sene sonra,
kendi zamanında uyanır ve bir şey anımsamaz…
Beş sene sonra Taki, üniversiteden mezun olmuş iş
aramaktadır. Adını koyamadığı derin eksiklik hissetmekteyken, sekiz sene geçmiş
Itomori’ye düşen gök taşı olayına açıklanamaz bir ilgi beslemektedir. Tüm
kasaba yok olmuş; ancak insanların çoğu tam zamanında tahliye edildiklerinden
hayatta kalmışlardır…
Mitsuha, Tokyo'ya taşınmıştır. Taki ile
trenleri yan yana geçerken, bilinçsizce camdan bakışırlar. Ansızın sebepsiz
biçimde birbirlerini aramağa gereksinirler. Bir sokağın merdivenleri başında
rastlaşırlar. Yan yana geçtikten sonra duralarlar. Taki, Mitsuha'ya seslenir. Onu
tanıdığını hissettiğini belirtir. Mitsuha’da aynen karşılık verir. Uzun
zamandır aradıklarını bulduktan sonra ongunluk gözyaşlarıyla gülümserler. Ve
aynı anda birbirlerine isimlerini sorarlar…
Shinkai’ın hemen hemen tüm animeleri hikâyeleri,
eş evrende geçer. Meselâ Mitsuha'nın okulunda, ‘Geleneksel Japonca’ öğreten
öğretmen Bayan Yuki, Shinkai'ın evvelki animesi Kelimeler Bahçesi(The
Garden of Words, 2013) kahramanı
Yukari Yukino'dur… Taki'nin çalıştığı restoranın adı İtalyanca, ‘The Garden of
Words’ mânâasında ‘Il giardino delle parole’ , Shinkai'ın, 2013 yapımı evvelki
animesi Kelimeler Bahçesi’ne atıfta bulunur…
Animede bolca bulunan çağrışım unsurları, Mitsuha'nın
taktığı kızıl kurdele, Japon ananesinde, birini, yazgısına bağladığına inanılan
görünmez kızıl yazgı dizisi temsilidir. Bu da, Mitsuha ile Taki’nin, Tanrı’larca
seçildiklerini simgeler. Kutsal soylarına ilişkin, Mitsuha'nın, ismi, ‘üç
yaprak’ mânâsındadır. Büyükannesi Hitoha ‘tek yaprak’ , annesi Futaba ‘iki
yaprak’ , küçük kız kardeşi Yotsuha ‘dört yaprak’tır. Film başlarında Mitsuha
ve kız kardeşinin törende hazırladıkları içki Kuchikamizake Japonca, ağızda
çiğnenmiş anı mânâsındadır.
Tamamı kurgusal kasaba olan Itomori, mekân
olarak Japonya’nın Hida Kasabası’ndan esinlenilmiş…
